نکات ایمنی در آزمایشگاه

پیشرفت روز افزون علم، در زمینه صنایع شیمیایی مختلف، موجب در معرض خطر قرار گرفتن انسان ها شده و موضوع پیشگیری از حوادث محیط کار بیش از پیش اهمیت یافته است. یکی از مکان هایی که احتمال بروز حوادث به دلیل مواجهه با مواد شیمیایی متعدد و عدم رعایت اصول ایمنی در آن بسیار بالاست، آزمایشگاه میباشد.

 

اولین و مهم ترین موضوع در ایمنی آزمایشگاه، رعایت اصول ایمنی و حفظ سلامت افراد است. بایستی متذکر شد که همه مواد شیمیایی سمی و مضر هستند و تنها تفاوت در مقدار مصرف آنهاست.

بهترین راه حل برای جلوگیری از بروز حوادث در مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی، آشنایی با خطرات احتمالیست. در طول انجام هر فعالیتی، همیشه خطر وجود دارد. بنابراین پیش از آغاز آزمایشات، لازم است تمامی خطرات هر آزمایش شناخته شده و کلیه نکات ایمنی لازم برای انجام این آزمایشات در نظر گرفته شود.

نکات ایمنی مواد شیمیایی

تمامی تجهیزات آزمایشگاهی موجود در مراکز پژوهشی، باید ضد اسید بوده و در برابر مواد شیمیایی مقاوم باشند. چرا که در آزمایشگاه های مختلف عموما با مواد شیمیایی اسیدی کار میکنند. همچنین به دلیل شستشوی مواد اسیدی و شیمیایی در سینک آزمایشگاهی، باید این سینک ها نیز ضد اسید باشند. به این ترتیب نظافت تجهیزات آغشته به مواد شیمیایی و سینک به سادگی تمیز خواهد شد. در مراکز پژوهشی باید مواد شیمیایی پر خطر در مکان های خاصی نظیر کمد مخصوص نگهداری مواد شیمیایی، نگهداری شوند.

مهمترین نکات ایمنی در آزمایشگاه

نکات بسیاری برای افزایش امنیت در آزمایشگاه وجود دارد، که در صورت رعایت آنها، احتمال بروز خطرات کاهش یافته و از سلامت  کارکنان حفاظت می شود. بنابراین آشنایی با خطرات موجود در محیط آزمایشگاه و همچنین توجه به نکات ایمنی مرتبط با آن، از اهمیت بسیاری برخوردار است. وسایل حفاظت فردی (PPE) در آزمایشگاه، تجهیزاتی هستند که از شخص در برابر خطرات احتمالی موجود در آزمایشگاه محافظت می کنند. از جمله‌ این تجهیزات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

لباس ایمنی آزمایشگاه

از اولین و مهم ترین وسایل حفاظت فردی در آزمایشگاه ها، میتوان به روپوش ایمنی اشاره کرد. استفاده از روپوش به جهت رعایت نکات ایمنی، در هر آزمایشگاهی الزامی می باشد. لباس کار شامل تجهیزات گوناگونی می باشد که با توجه به نوع کاربری آزمایشگاه و فعالیت هایی که انجام می‌شود، متفاوت خواهد بود.

از پوشیدن لباس گشاد و بلند در محیط آزمایشگاه خودداری کنید. زیرا ممکن است حین کار گوشه لباس با حرارت و چراغ  برخورد کرده و آتش بگیرد. پوشیدن لباس گشاد میتواند شما را محدود کند. پس با پوشیدن لباس مخصوص از صدمه به بدن خود پیشگیری کنید.

دستکش ایمنی آزمایشگاه

استفاده از دستکش، در هنگام کار با مواد شیمیایی و یا نمونه های آلوده، باعث می شود به دست ها آسیب نرسد. در واقع دستکش ها به این منظور ساخته شده‌ اند تا از پوست دست در برابر تماس های تصادفی با مواد خطرناک حفاظت کنند. دستکش ها انواع مختلفی دارند که باید با توجه به نیاز خود، آن ها را فراهم نمایید.

تماس مواد شیمیایی با پوست فقط از طریق ریختن مواد بر روی پوست نیست. بلکه بخار و ذرات مواد در هوا هم میتوانند بر روی پوست قرار گیرند. بنابراین حتی برای وزن کردن مواد شیمیایی هم دستکش به دست داشته باشید.

ماسک ایمنی آزمایشگاه

بعضی از مواد شیمیایی، فرّار هستند و بخار آنها می تواند به انسان صدمه وارد کند. همچنین برخی از روش ها و فعالیت های آزمایشگاهی میتوانند بخار محرک سمی و مواد آلوده کننده ایجاد کنند. بنابراین حفاظت از دستگاه تنفسی توسط ماسک های مخصوص در اینگونه شرایط ضرورت پیدا میکند.

عینک ایمنی آزمایشگاه

عینک آزمایشگاهی یکی از مهم ترین ابزار در آزمایشگاه است، زیرا پاشیدن مایعات شیمیایی موجب آسیب جدی به چشم میشود، پس باید در هر شرایطی از عینک استفاده کرد.

برخی بر این باورند که با وجود استفاده از عینک، استفاده از لنز در محیط آزمایشگاه ممانعتی ندارد، اما بخاطر داشته باشید، عینک ها تنها از پاشیدن مایعات به درون چشم جلوگیری میکنند و قادر به محافظت از چشم در برابر بخارات مضر ناشی از مواد سمی نیستند. این بخارات می توانند رطوبت چشم را جذب کنند و برای خروج لنز از چشم مجبور به عمل جراحی باشید.

کفش ایمنی آزمایشگاه

کفش های پرسنل آزمایشگاه، باید بسته باشد و مقاومت مناسبی در برابر مواد شیمیایی داشته باشد. تا در صورت ریختن مواد شیمیایی روی پا، صدمه ای به پوست پا وارد نشود. همچنین در محیط های آزمایشگاهی استفاده از کفش پاشنه بلند، صندل یا دمپایی ممنوع میباشد.

استفاده از(Safety box)

سوزن‌ها و دیگر وسایل تیز و برنده استفاده شده در آزمایشگاه ها، جزو پسماندهای خطرناک محسوب می شوند. سوراخ شدن پوست توسط این وسایل، یکی از خطراتی است که همواره سلامت پرسنل آزمایشگاه را تهدید میکند و احتمال ایجاد عفونت و یا ابتلای پرسنل به بیماری های خطرناکی نظیر ایدز و هپاتیت را افزایش می دهد.

نکته ای که باید به آن توجه نمود این است که، از دفع سوزن ها و دیگر وسایل تیز در سطل های زباله معمولی دوری کنید. با این کار سلامت خود و دیگران را با خطر جدی روربرو می کنید. شما می بایست این دسته از ابزارها را فورا پس از استفاده درون سیفتی باکس ها دفع نمایید و لازم است که در محیط آزمایشگاه به تعداد کافی سیفتی باکس در دسترس پرسنل قرار داشته باشد.

موارد مهم دیگر ایمنی در آزمایشگاه

1. هرگز با دهان اقدام به مکش مواد شیمیایی نکنید. این کار خطر زیادی به همراه دارد. حتی درصورتی که این مواد وارد دهان شما نشوند، بخار سمی آنها وارد ریه های شما خواهد شد.
2. از خوردن، آشامیدن، سیگار کشیدن، جویدن آدامس و یا حتی خوردن دارو در محیط کار آزمایشگاه، اجتناب کنید.
3. از رادیو، تلوزیون و تلفن همراه یا مواردی که میتواند موجب پرت شدن حواس شما در حین کار شود، دوری نمایید.
4. تمامی پرسنل آزمایشگاه باید محل چشم شور را بدانند و توجه کنید که چشم شور، به آسانی قابل دسترسی باشد و مسیر رسیدن به آن، با قرار دادن وسایل غیر ضروری مسدود نشده باشد.
5. هرگز با دست، دهان و یا چشمان خود را لمس نکنید.
6. در حین کار با مواد شیمیایی موهای خود را بپوشانید، مخصوصا اگر موهای بلندی دارید زیرا در حین کار با مواد، امکان اشتعال وجود دارد.

کلام آخر

در آزمایشگاه ها، ایمنی از هرچیزی مهمتر است. زیرا با پیشرفت علمی مواد شیمیایی، خطرات مختلف نیز افزایش یافته است، پس با رعایت نکات ایمنی که ما در این وبلاگ ذکر کردیم میتوانید تا حدودی از بروز خطرات جلوگیری کنید. در صورت داشتن تجربه در این زمینه، آن را با ما به اشتراک بذارید.